Er was in mijn leven geen periode waarin ik me ambivalenter voelde dan de eerste jaren na mijn scheiding. Pijn en plezier lagen nooit dichter bij elkaar. Ik beleefde euforie op de as van een puinhoop.
Integriteit is mijn top-kernwaarde. In de spiegel kijken en zeggen: Joost, je bent eerlijk met jezelf. Hoewel ik ermee in het reine ben voelt mijn gestrande huwelijk toch vooral als een faling. In de stroom van een in eer en geweten genomen beslissing sleur je ongewild slachtoffers met je mee. De nevenschade van een scheiding is meestal hoog.
Ik was wat heet ‘ontzettend getrouwd’. En het feit dat ik besliste mijn huwelijk te ontbinden kwam bij nogal wat mensen flink binnen. Nu bleek ook een min of meer perfect paar als een zeepbel uit elkaar te kunnen spatten. Niet in het minst bij mijn vrouw zelf. “Ik had dit nooit verwacht,” was wellicht het meest aandoenlijke wat ze er ooit over zei. Omdat ze het zo hard meende. Er was voor haar geen enkele reden om met onze relatie te stoppen.
Het was moeilijk om niet als de slechterik uit deze nieuwe wending te komen. Het cliché wil dat ik thuis wegging omwille van een nieuwe geliefde. Ik ben er dus zo een. Toen de alles omverblazende verliefdheid nog beantwoord werd ook ging ik in een totaal onvoorziene spreidstand. De laatste die met een huwelijksbreuk rekening had gehouden was ikzelf. Dan spreek je je gevoelens uit en krijgen die weerklank. Een bij voorbaat hopeloze kwestie werd zo van de ene op de andere dag een optie. Daar sta je dan.
Mijn integriteit, ook toen al, dwong mij tot het innemen van een standpunt: het laatste wat ik wilde hebben was een affaire. Ik was liever een klootzak dan een vent zonder ballen. Veruit de minst benijdenswaardige situatie die ik me in kon beelden was een man te worden met een buitenechtelijke relatie. Dat is ronduit zielig. Mensen die uit hun relatie stappen omdat ze zich er simpelweg niet meer in vinden hebben mijn respect. Het vraagt ongelooflijk veel lef, vertel mij wat. Ik heb het niet over vechtscheidingen. Het gaat over EOT, de echtscheiding met onderlinge toestemming. Dan ga je samen uit elkaar.
Het is lastig uit te leggen waarom je de boel, met enige vorm van plezier eigenlijk, eenzijdig opblaast. Hoe je het ook draait, uiteindelijk kan de partner het alleen maar zien als afwijzing. En al helemaal als het gebeurt omwille van een derde. Misschien was in mij geval die coup de foudre nodig. De wake-upcall voor … Ja, voor wat eigenlijk?
Hoe kan je iemand verwijten te kiezen voor zijn of haar geluk? Alleen geldt in niets anders meer dan bij een scheiding dat kiezen verliezen is. En dat wordt algauw afgemeten aan bezit. Je kan er niet al te licht overgaan. Want zeg nu zelf, als de relaties met je meest dierbaren niet langer van tel zijn, waarover gaat het leven dan nog wel? Onvermijdelijk komt dan het schuldgevoel over dat gemorrel aan die stevige basis voor je kinderen aan de oppervlakte.
Net als vele andere vaders zette ik mezelf als ouder op de tweede plaats. Er is maar één thuis. Niemand heeft het over twee thuizen. Een tweede thuis bestaat wel. Dat brengt je meteen in een zwakke positie. De verwarring na een scheiding is totaal. Er was niet eens een plan.
Iedereen heeft er de mond vol van: jezelf zijn, je gevoel volgen. Totdat je het doet. Dan ben je algauw de egoïst. En, hoe banaal uiteindelijk ook, het feit dat je je kinderen comfort moet ontnemen, vaak financieel, ook letterlijk, gaat door het hart. Mensen die materialisme veroordelen hebben meestal zelf alles. Bezit is onbelangrijk totdat het je wordt ontnomen.
Zijn de kinderen getraumatiseerd door mijn scheiding? Hoegenaamd niet. Dat weet ik van henzelf. Wellicht hadden ze het liever anders gezien. En het klopt dat het lange tijd zo was dat ze hoopten dat hun ouders weer bij elkaar kwamen. In heel de situatie was er maar één ding dat ze nooit konden verdragen: dat hun moeder en ik ruzie maakten.
Een volwassen mens weet zijn daden te verantwoorden. Alleen: hoe leg je kinderen in godsnaam uit dat mama kwetsen in deze niet verkeerd is? Er zijn zelfs grote mensen die het niet begrijpen. Van ‘het is uiteindelijk mama’s zaak uit te zoeken hoe ze hiermee omgaat’ maakt een vierjarige niks. Je kan heel moeilijk je keuze verdedigen zonder mama in hun ogen afvallig te zijn.
Zelfs in volle verliefdheid kan je niet leven van de liefde alleen. Je kan de pannen van het dak vrijen, tussen de liefdesbedrijven door ben je een man met de erfenis van een kapot gezin. Wat er voor de buitenwereld uitziet als iemand die alleen maar aan zijn pleziertjes denkt heeft een bittere keerzijde. “Als de seks maar goed is” is een leuze die snel haar houdbaarheidsdatum voorbij is.
De gevolgen van uit je huwelijk te stappen zijn haast niet te overzien. Behalve je werk, waar je ondertussen wordt geacht verder te blijven presteren, verandert zowat alles. In ruil voor sleur krijg je er twee levens bij: dat van de co-ouder en dat van een kinderloze man. Week om week, net als je aan de nieuwe situatie bent gewend, zijn de kinderen weer weg of komen ze weer toe.
En in het geval van een nieuwe relatie-met-kind heet je plots pluspapa (wie verzint die woorden toch? — quasipap of aanwaaivader vond ik ook leuke opties). De omgeving doet er nog wat koosnaampjes bij: de lul-de-behanger, de navelstaarder, de schuinsmarcheerder.
Tot op het moment van mijn scheiding ging ik het praten nooit uit te weg. Daarna lukte het mij steeds minder zonder kwaad te worden. Ik meed elk gesprek, vaak simpelweg omdat ik er de woorden niet voor had. Ik ging van zo’n papa die er altijd was naar een halftijdse. En het was vooral de bedoeling verder niemand nog meer pijn te doen. Niet goed wetende welk soort papa ik diende te worden: de Mister Cash (die betaalt de ex letterlijk zwijggeld, de kinderen hebben alles wat ze nodig hebben) of de Carrièrevader (werken, werken, werken, veel geld binnenbrengen en de opvoeding aan een ander overlaten, eigen kinderen en eventuele stiefkinderen). Voor wie mij een beetje kent hoeft het niet te verbazen dat ik de Pantoffelheld werd: die laat de ex vooral betijen om de vrede te bewaren. De Pantoffelheld is zachtaardig, twijfelt aan zichzelf, wil niemand kwetsen, pleaset. De nieuwe partner begrijpt het niet en maakt zich daar druk in wat de Pantoffelheld natuurlijk een probleem vindt, want nu heeft hij er alsnog een conflict bij.
Hoe laat je je kinderen zien wat er in je omgaat? Want je wordt toch geacht een steunfiguur te zijn. Een van de minst constructieve uitdrukkingen is: dat heb je zelf gezocht. Of: dat had je je op voorhand kunnen ook kunnen bedenken. Dat krijg je toch vooral van de overkant te horen. Je wil er in de hele knoeiboel die je ervan hebt gemaakt toch vooral ook zijn? Er is al een verdrietige mama, een verdrietige papa hoeft er ook nog eens niet bij. De verwijten zijn niet min. Ik had het geluk niet al te veel vrienden met mijn vrouw te delen. Er restte mij dus nog een aantal mensen. Niet iedereen is daarmee gezegend. Alleen, andere gescheiden mannen trof ik nergens. En als je ze tegenkomt gaat het toch vooral over geld.
Een kind wil op je kunnen rekenen. Het voelt niet goed wanneer jij vraagt om vertroeteld te worden. De loyaliteit van mijn twee kleine dochtertjes naar mij toe was fenomenaal. Dat, denk ik, heb ik dan toch maar mooi verdiend. Dat komt omdat ik altijd eerlijk naar hen toe ben geweest. Hoe klein ze ook waren, ik vertelde hen over mijn verdriet en over hoe klein ik mij voelde. Wat ze zagen was hun echte papa.
Hoe vaak heb ik ze vervloekt, kon ik ze er niet meer bij, en hoeveel heb ik van hen toen gehouden. Misschien, paradoxaal genoeg, bracht die scheiding ons dichter bij elkaar. Misschien zette ik ze iets te vaak voor de televisie met een bakje chips. We maakten ruzie, ik dronk teveel. Maar we gingen nooit naar bed zonder het verhaaltje voorlezen. Zonder sorry te zeggen en vooral hoeveel we van elkaar hielden. Papa voelde zich niet goed, het lag niet aan hen en vandaag zou daar ongetwijfeld iemand op antwoorden met: het is oké.
Wil je graag reageren? Dat kan beneden op deze pagina (opgelet: je reactie is zichtbaar).
Vind je deze blog wel wat hebben? Geef hem onderaan een hartje! Delen op Facebook of Twitter kan ook: klik op de knop linksonder en klaar.
2022, 1 augustus, Koksijde (Klok) (België). Foto: Julie Rousseau. Modellen: Nausikaä (links) en Lou Droste.
Er blijkt bijzonder weinig online hulp te zijn voor gescheiden vaders die het, al dan niet een tijdje, alleen proberen. Over pluskinderen en stiefgezinnen valt wel wat te vinden en als er al aandacht is voor de vader, dan is het op dat soort websites.
In Nederland bestaat er meer, maar in de meeste gevallen gaat het daar over de financiële kant van de zaak. Met op kop de stichting Dwaze Vaders houdt zich bezig met het feit dat nogal wat vaders hun kinderen kwijtraken na een scheiding, mede doordat ze in de ogen van de stichting door de rechtspraak worden achtergesteld ten opzichte van moeders. In België voorkomt de bilocatiewet van 4 september 2006 veel problemen ter zake. Die stelt als norm dat de kinderen na een scheiding evenveel tijd dienen door te brengen bij beide ouders, indien één ouder hierom verzoekt. Verder heeft de rechter met de bilocatiewet meer adequate sanctiemogelijkheden indien één ouder zijn gezag niet laat gelden en de gerechtelijke uitspraak naast zich neerlegt zoals een dwangsom, uitvoering van de uitspraak van een gerechtsdeurwaarder en de mogelijkheid voor een paradoxale toewijzing. In Nederland is de vaderbeweging, de benaming voor mensen die emancipatie en/of gelijke rechten voor vaders nastreven, dan ook actiever dan in België. Belangrijke (lees: nog operationele) organisaties of verenigingen zijn GOUDI (een draak van een website, laatste update 2017) en F4J (Fathers 4 Justice®, internationaal en vooral over bezoekrecht).
Over het klassieke ‘vaderen’ (wat een woord ook alweer) websites zat: IkVader bijvoorbeeld (met hier een zeldzame, interessante blog) en De Praktijkvader met bijhorende Vadercafé’s (daartegenover lijkt me een Tupperware-party een feest!). De (niet geheel onbesproken) biopsychologe Martine Delfos schreef er zelfs een boek over: Vaders, Hoe doen ze het toch? (niet langer verkrijgbaar, wel hier gratis te downloaden). Hier en daar, weliswaar pas na grondig Googelen (de keerzijde van Google: waar weinig animo rond bestaat wordt moeilijker gevonden), vallen goedbedoelde, veelal Nederlandse, initiatieven over het eenouderschap van papa’s te vinden: de Stichting voor betrokken vaderschap of Niewe Stap (met de niet oninteressante Blog van Daniël, de enige man tussen tientallen vrouwelijke bloggers). Helaas brengen ze weinig concrete tips (afgezien dan van wat gewauwel over Yes Day).
Verreweg de meest inspirerende tekst komt van de (o.a.) life coach Anja Pairoux op Apluscoaching. Je leest de Tips voor gescheiden vaders hier. Het is ook zij die de types vaders bedacht (die ik dus in bovenstaande tekst even jatte).
Op vrijdag 19 augustus breng ik een single uit die helemaal in het teken staat van dit thema: Telkens als je naar ons komt. Meer daarover lees je hier.
