We worden flink bang gemaakt over wat kunstmatige intelligentie met ons gaat doen. En het merkwaardige is dat de doemdenkers ter zake zich laten opruien door datgene wat AI precies kan: mensen op het verkeerde been zetten. Ze laten zich informeren door algoritmes, door AI bedacht.
AI is tot verschrikkelijke dingen in staat, mee eens. Alleen geloof ik niet in een overname door technologie. Alles wat ertoe doet zal de inmenging van een mensenhand nodig blijven hebben. Dat is wat de geschiedenis leert. De mens overleeft elke dreiging, een ijstijd of asteroïde-inslag niet te na genomen. Wat AI doet is nep, authenticiteit zal het daar altijd van winnen. Toegegeven, ook ik maakte de overweging van ChatGPT weleens. Mijn boek, daar sta ik dan als zelfverklaard schrijver, loopt voor geen meter. AI zou daarin kunnen helpen, er een draai aan geven, waarop ik zelf niet kom. Maar ben ik dan nog de romancier die ik wil zijn? Het blijft toch een beetje mensen bij de neus nemen. Het wringt.
Vroeg of laat gaat wat niet echt is vervelen. Mijn broer bracht zijn Furby na twee dagen weer naar de winkel. Het wicht hield hem ’s nachts wakker. Voor een kind sta je op, je gaat dan wat goeds doen. Furby voelt daarbij … niks. Onlangs werd in een brasserie mijn spaghetti door een robot gebracht. Een soort van R2-D2, met schappen in zijn holle lijfje. Een serveuse (of hoe heet zo iemand dan nog?) sprong hem/haar/hen bij en zette mijn kom op tafel. ‘Smakelijk’ liet R2 mij nog lezen.
Wat zogenaamd perfect digitaal wordt uitgescheiden ontbreekt het aan ziel. Volmaaktheid nastreven is een valkuil. Er zijn tig van voorbeelden van artiesten die zich daarin hopeloos vastreden. In de rubriek Het ontbreekwoord op Radio 1 bedacht men er de term 'kapotverbeteren' voor. In de kunst heeft men het over ‘development hell’, eindeloos prutsen en herbeginnen om te leiden tot een misbaksel (Chinese Democracy, waaraan Axl Rose in zijn eentje als Guns N’ Roses acht jaar werkte is niet te verdragen). Spontaniteit ontbreekt. In digitale films blijft het met bewegen en mimieken behelpen. De met CGI-geanimeerde 3D Nijntje is een regelrechte flop, van elk gevoel ontdaan: het konijn werd ontmenselijkt. De eerste zuiver digitale geluidsopnamen klonken loepzuiver. Eén grote belofte. De meeste artiesten kwamen er snel van terug: te kil, te gelikt, te veel nullen en enen. Het begrip 'luistermoeheid' ontstond.
Die perfectiedrang brengt bovendien boerenbedrog met zich mee: denk aan ‘artiesten’ wiens falende zang tijdens een optreden in realtime wordt rechtgetrokken met Auto-Tune Live. Ronnie Flex die simpelweg geen enkel nummer zonder Auto-Tune maakt kan bezwaarlijk nog een zanger worden genoemd. Het is een kunstje, een straffe toer, een modegrill, waar wellicht snel sleet op komt. De erg geslaagde ABBA-avatars zijn misschien wel het summum van wat de huidige techniek in de kunst zoal kan betekenen. Alleen vallen ze door de mand wanneer ze niet blijken te kunnen anticiperen op publieksreacties. Ze kijken meewarig voor zich uit. Zonder gêne. Grappig, voor één keer. Het publiek staat in zijn hemd.
Gelukkig valt er voor elke beweging ook een tegenbeweging te verwachten. Denk aan de ketelmuziek van de punk als antwoord op de bombast van de progrock, de lo-fi in de jaren 90 als antwoord op de verschrikkelijke 'loudness war' van producers als Rick Rubin (luister hoe hij Californication van de Red Hot Chilli Peppers verkrachtte). De #nofilter staat niet voor niets in de top 20 van meest gebruikte hashtags op Instagram. Verhalen, gezangen, optredens die uitsluitend worden bedacht en gemaakt door een machine werken niet. Ze kunnen hooguit een aanvulling zijn. Mensen zullen het altijd blijven doen. Door de eeuwen heen zijn verhalen van ontzettend groot belang gebleken. “Mensen lijden,” legt de schrijfinstructeur Robert McKee het uit. “Dat is wat het is om te leven: het is lijden. Alles wat iemand kan doen om het lijden van anderen te verlichten, is een goede zaak. Iets positiefs, iets zinvols. Verhalen doen precies dat. Ze maken het leven leefbaar.” En, o zo belangrijk, achter elk goed verhaal zit een geleefde mens.
Ongetwijfeld kan AI stationsromannetjes bedenken. Misschien wel een nieuwe groot literair werk schrijven. Maar dan nog zal het altijd afhangen van met wat het door ChatGBT is gevoed. Echt nieuwigheden bedenken zal niet lukken. De experimenten met AI en scenario’s zijn tot nu toe een maat voor niks gebleken. Het zijn verhalen die kloppen, min of meer, maar waarin bijvoorbeeld nooit humor zit.
Daarover gaat de staking in Hollywood. Als een door AI bedacht scenario even vlot verkoopt als dat van een dure scenarist dan zal de keuze snel worden gemaakt. Misschien moeten we het even laten gebeuren. Uiteindelijk keren we toch altijd weer terug naar ambachtelijk, handgemaakt en op grootmoeders wijze. En ongetwijfeld zullen er ook series zijn die bij ChatGPT geholpen zijn: pulp als The Idol kan er alleen maar bij winnen. Blij dat ik ook deze week voor u weer wat heb mogen bedenken. Goed of banaal, het is alleszins onvervalst.
Vindt u deze blog wel wat hebben? Geef hem onderaan een hartje!
Delen op Facebook of Twitter kan ook: klik op de knop linksonder en klaar. Wilt u graag reageren? Dat kan beneden op deze pagina (opgelet: uw reactie is zichtbaar).
2022, 30 december, Charleroi (Expo 100 jaar Dupuis in Museum van Schone Kunsten ) (België). Foto: Floor Elli. Object: de Flaterfoon, © André Franquin.)
Uitgelezen? TELKENS ALS JE NAAR ONS KOMT, mijn single , blijft, ook na één jaar, voor u onverminderd beschikbaar op Spotify, op YouTube of te koop in de iTunes Store (99 cent).