Wokewashing

Het Brugse OCMW betaalde 100.000 euro aan leefloontrekkers voor hun Netflix- en Spotifyabonnementen. “Luxeproducten” — niet meteen voor mensen in de bijstand. En toch.

Entertainment, zelfs wanneer het alleen wordt gebruikt, vervult beslist een sociale functie. Series zijn vaak onderwerp van gesprek — wie nooit Netflixt, weet dat. Toegegeven, op die manier kan er voor van alles en nog wat gepleit worden. Het punt is dat mensen ervaringen nodig hebben; die vergemakkelijken het leggen van sociale contacten, en entertainment kan daar deel van uitmaken. Het moet ook eens niet over de ellende kunnen gaan. Alleen moet er dan wel wat anders te bespreken vallen.

Net zo verdedigbaar zijn betaalbare smartphones en internetabonnementen. Die behoren quasi tot de essentiële voorzieningen, zoals elektriciteit of water. Uitkeringsgerechtigden zonder internet worden digibeet. Met de digitale euro zullen zij nochtans bij de eersten zijn die er niet zonder kunnen — bijvoorbeeld om te volgen waar hun uitkering naartoe gaat. Zonder internet is het lastig leren, solliciteren of overheidsdiensten bereiken. Digibetisme betekent vaak pure uitsluiting. Het ontzeggen van digitale toegang draagt onverbloemd bij aan eenzaamheid en sociaal isolement.

Bedrijven en overheden zijn zich bewust van deze “grootste kwaal van onze tijd”. Ironisch genoeg spelen de meeste preventiecampagnes zich op het internet af, en enige wokewashing is hen niet vreemd. Zo liep bij AG Insurance “Jij & ik, allen tegen eenzaamheid” — vreemd voor een maatschappij die haar winst haalt uit verzekeringsproducten. Het bedrijf publiceerde nooit resultaten van de actie. Maar de missie ‘AG in de samenleving’ was geslaagd: de zichtbaarheid als sociaal geëngageerde makelaar. Het middenveld valt op met pathetische initiatieven, denk aan de Hoi‑Spots van CM: (be)goede zielen plakken een plaatje op hun ‘praattafel’ in een café (!) of postkantoor (!!) om een babbel af te dwingen. Mensen in armoede gaan niets drinken. Laat staan dat ze zonder internet ooit een Hoi-spot vonden. Zulke initiatieven bereiken hooguit wie al mee kan. En het blijft toch vooral symboliek: na de Warmste Week was het met de Hoi-spots voorbij. Kostenplaatje: enkele tienduizenden euro’s. CM haalde er wel de media mee. Uit politieke hoek kwam in 2024 de campagne “Samen tegen eenzaamheid” van toenmalig Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid, Gezin en Visserij (geen grap) Hilde Crevits — leuk en praktisch opgezet, maar slechts drie weken en volledig digitaal. De minister lanceerde bovendien een Vlaams Eenzaamheidsplan (2021–2024), gericht op ‘bewustwording’ en ‘lokale initiatieven’. Slappe hap: de winst zat vooral in zichtbaarheid en imago; veel acties waren tijdelijk of kleinschalig, zonder enige structurele verandering. Kostprijs: €277.506,80 per jaar, terwijl het effect volstrekt onduidelijk blijft.

Niettemin bestaan intentieverklaringen om het plan te verlengen. Met dat geld zouden al heel wat Netflixabonnementen betaald zijn — dat is De droomfabriek in de praktijk. Het geld hoeft niet zondig alleen bij de rijken te worden gezocht; er valt simpelweg al veel beter te besteden. Levensvreugde is in sommige opzichten te koop, maar alleen als de juiste mensen aandacht hebben voor de doelgroep en oog voor differentiatie. Dat laatste laat ook een Amerikaans onderzoek zien dat wijst op een opvallend eenvoudige, haast ultieme voorspeller van geluk: samen eten met mensen die je energie geven: minstens één keer per week, met mensen die je aan het lachen brengen, bij wie je jezelf kunt zijn. “Onderhoudswerk voor je mentale gezondheid!,” heet het. En nog: “In de stilte na zo’n avond voel je je lichter, helderder en meer verbonden.” Een prachtig inzicht — helaas steunt het wel op twee premissen: het vraagt geld, en het vraagt vrienden. Een hele groep mensen spendeert daarom het grootste deel van hun tijd noodgedwongen thuis. En vult die op met - niet gratis - entertainment. Het is de psychologie op twee snelheden — één voor wie zich verbinding kan veroorloven, en één voor wie alleen nog naar verbinding kan kijken.

Vindt u deze blog wel wat hebben? Geef hem onderaan een hartje!

Delen op Facebook of X kan ook: klik op de knop linksonder en klaar.

Wilt u graag reageren? Dat kan beneden op deze pagina (opgelet: uw reactie is zichtbaar).

2025, 26 juni, Leuven (Grote Markt, Bar Louis) (België). Foto: Bart Cloots.