Gisteren nam ik afscheid van het huis van mijn tante. Ik ging er een poos dwalen, door de lege kamers. Dit keer ging ik niet in de val trappen: dit zou niet het zoveelste huis worden dat zomaar uit mijn bestaan werd weggerukt.
Blijkbaar moet ik van plekken die me dierbaar zijn grondig afscheid nemen. Te vluchtig doet pijn. En ik hou van dat huis. Ik bracht er veel tijd door, met mijn nicht en neven. Mijn tante leefde er nog als enige overgeblevene van het gezin. De kinderen waren al bijna dertig jaar weg en nadat mijn nonkel overleed ging ze in een serviceflat wonen.
Hoe kinderen afscheidnemen van het ouderlijke huis verschilt: je hebt grofweg de huilebalken en de nuchterlingen. “The end of an era,” postte mijn nicht op Facebook (de snikkende emoji beeldde ik me er blijkbaar bij in). Haar broer hield het droger: “Het was een ander stadium,” meesmuilde hij. En dan, typisch voor rationaliserende types, zich verheffend: “Misschien ligt het voor jou gevoeliger: jij hèbt geen huis.” Juist, geef mij maar, paradoxaal genoeg, het potentiële nomandenbestaan van de huurder. Alleen rook die uitleg me iets teveel naar een hechtingsstoornis: ik weet me daardoor niet los te maken van het ouderlijk huis of wat? “Hier heeft een gezin geleefd,” klonk het schamper. “En over een paar jaar spreekt niemand daar nog van.” Cynisme werkt soms helend.
Het heeft er natuurlijk mee te maken hoe belangrijk dat huis is geweest. Of er een fijne tijd werd doorgebracht, en hoe lang die duurde. Honkvastheid is bovendien een beetje familiegebonden. Ik kom niet uit een familie van verhuizers, het hoort niet bij de streek. De generaties van mijn grootouders en ouders in deze regio kochten vooral een nieuwbouw om er nooit meer weg te gaan. Dat creëerde een soort van gemeenschap, een heimat. In de blog van de onvolprezen Eva Vanderwaeren las ik dat haar grootmoeder er heel anders over dacht. Ze verkaste een paar keer. “Aan bakstenen moet ge ni houden,” filosofeerde ze. “Die houden u alleen maar vast op één plaats. Ge moet altijd gaan wonen waar ge graag zijt." Er valt wat voor te zeggen.
Ik heb wel wat met dat Heimatgefühl. De heimat, in de zin van: ‘alle levensomstandigheden waar een persoon emotionele binding mee voelt, voornamelijk omdat hij of zij er is opgegroeid’. Maar wat als de omgeving helemaal verandert? Huizen wisselen hier in dat (nu en dan bescheten) universiteitsstadje van eigenaar dat het geen naam heeft. De burgemeester wakkert dat idee zelfs mee aan: “Leuven is geen stad van afkomst, maar van aankomst.” In die optiek is dat huis van mijn tante, waarin zich vijf levens voltrokken, voor de hedendaagse permanent vernieuwende buurt inderdaad slechts een hoop stenen. Het kenmerkt de stadsgeografie: de stad als aantrekkingspool voor een beter leven. Nochtans (zie enkele weken geleden) is een van de kenmerken van de Blauwe zones (streken waar mensen het oudst worden) net dat buren en families tot op hoge leeftijd dicht bij elkaar blijven wonen, meestal buiten die stad.
Dus wat dan met de treurnis om een verloren huis? Wat is de waarde van mijn herinneringen waar verder geen mens om geeft? Ik ben tenslotte Magritte of Anne Frank niet. Er rest dan slechts ‘de gedachte’, die in ongunstig geval zelfs leidt tot een der meest nutteloze gevoelens: de melancholie. Wijzer is het natuurlijk dankbaarheid te tonen voor wat is geweest. En stilletjes hopen dat er over vele jaren toch iemand zegt: hier, dat was het huis van de Elli’s. Ik geloof dat het meer gaat om vergankelijkheid, de angst te worden vergeten, iemand zijn. De eerste die zich mij niet meer zal herinneren ben ik nochtans zelf.
Vindt u deze blog wel wat hebben? Geef hem onderaan een hartje!
Delen op Facebook of Twitter kan ook: klik op de knop linksonder en klaar. Wilt u graag reageren? Dat kan beneden op deze pagina (opgelet: uw reactie is zichtbaar).
2023, 24 november, Leuven (Heverlee) (België). Foto: Koen Vandenborre.
Lees hier de volledige blog Vier levenslessen van een 90-jarige oma van Eva Vanderwaeren (www.georgiamarieblog.be, FB/IG: @georgiamarieblog/@georgia_marie_blog, www.georgiamarie.be).
De neef waarvan sprake is Koen Vandenborre (www.koenvandenborre.be, FB/IG: @koen.vandenborre/@koenvdborre/@haikuoen), dat hadden trouwe lezers natuurlijk door. Eerder maakten we samen op deze site de serie Brievenpost en een reeks zkv's (zeer korte verhalen). Voor hij aan zijn eigen site begon gaf ik hem hier een paar plekjes: eentje voor het bekroonde kortverhaal Het ei en eentje voor enkele van zijn gedichten.
De Blauwe zones naar waar wordt verwezen komen aan bod in de blog Afvallen. Je leest hem hier.
Uitgelezen? TELKENS ALS JE NAAR ONS KOMT, mijn single, blijft voor u onverminderd beschikbaar op Spotify, op YouTube of te koop in de iTunes Store (99 cent).