Ik kan jou niet lezen

Luister de blog:

Sommige samenlevingsverschijnselen gaan mijn verstand te boven. En ik, arme van geest, vast ook Trumpist, probeer te volgen. Genderdiversiteit is er zo een. WACHT! ME NOG NIET CANCELLEN!

Meneer Thonnon gaf mij ooit een 0 voor wiskunde. “Joos,” zei de Limburger, “ik heb ech mijn bes gedaan. Maar er staat nìks juis op dat blad.” “Dat klopt,” antwoordde ik, “ik snap hier inderdaad nìks van.” Hij heeft geen rekenknobbel, heette dat. Punt. Niemand trachtte van mij een cijferwonder te maken. Ook al is er geen wereld zonder wiskunde. Met het fenomeen genderdiversiteit ligt dat anders. Het dunkt me dat ik dat te slikken heb. Begrijpen of niet, ik kan er maar beter aan wennen.

Abstract denken valt mij moeilijk (ik voel de neurodivergentie-diagnose al hangen). Ik heb denk ik geen ‘genderknobbel’: ik vat het begrip genderfluïde simpelweg niet. Ik vind het raar. In het knappe Say Nothing (over The Troubles in Noord-Ierland) speelt Lola Petticrew de hoofdrol. Pas na enkele afleveringen ontdekte ik dat Petticrew zich identificeert als queer en non-binair. Vanaf dat moment keek ik met enige weerzin. Ik kan hen namelijk moeilijk ‘lezen’. Ik zie een vrouw; ze spéélt een vrouw, en toch vraagt hun identiteit dat ik hen als ‘hen’ benoem (niet te verwarren met ‘chick’). Het voelt … oncomfortabel. Ik heb het evengoed met begrippen als oneindigheid of optisch bedrog. Ik kan het niet plaatsen. Of met hybride wezens, nu weer met die Prijsbijter van Carrefour. Ik heb het ook met mimiekloze figuren, zoals Baba Yega; in Leuven duiken nu en dan de K-dolls op. Ik mag ze niet. Ik moet iemands blik kunnen zien. Daarom zijn de Dalí-maskers in La casa de papel zo eng. Om nog maar te zwijgen van Sardonis in Merlina! Het is onbehaaglijk. Misschien is dat het. En zie ik het voorkomen van een genderfluïde persoon wel als façade. Juist niét authentiek.

Stelt zich de vraag: hoe raak ik van die onbehaaglijkheid af? En: is dat eigenlijk een goede zaak? Want afkeer is een routekaart. In Inside Out (misschien wel de ultieme kijktip) speelt Afkeer een hoofdrol. Haar taak is Riley te beschermen tegen alles wat fysiek of sociaal schadelijk kan zijn. Ze is sarcastisch en eigenwijs, maar bovenal onmisbaar: Afkeer balanceert Riley’s emoties en helpt haar beter functioneren in de wereld. Soms leg ik dat soort vragen voor aan ChatGPT, maar die braakt steeds vaker wolligheid uit: “Weerzin tegenover seksuele diversiteit is aangeleerd en dus ook af te leren. Zelfreflectie en kennis helpen, blootstelling werkt het krachtigst. Wat eerst vreemd leek, verliest zijn lading door herhaling. Hoe meer je buiten je eigen bubbel kijkt, leest en spreekt, hoe meer ruimte er komt voor menselijkheid en hoe minder voor afkeer.” Anders gezegd: verandert, gij engdenker!

Maar: het is kennelijk nooit genoeg. En misschien is dat nog het meest storend. De modeontwerper Dylan Westerweel windt er geen doekjes om: “Ik kies er bewust voor om zo min mogelijk in de ‘normale’ wereld te bewegen en me te omringen met fantastische queer mensen die, net als ik, streven naar hetzelfde. Omdat we al van jongs af aan bepaalde bruggen zijn overgestoken – zoals uit de kast komen en nadenken over gender – kunnen we persoonlijk verder denken. Die ervaringen maken dat je op jonge leeftijd dieper kunt nadenken en meer betrokken raakt bij de wereld om je heen.” De queer als übermensch dus. O ja, hij droomt ervan dat op een dag gender reveal party’s niet meer bestaan. Laura Smolders van de Dyke March zegt: “We strijden al 30 jaar voor dezelfde rechten.” Dat is onjuist. Volgens de Rainbow Europe Index is België het derde meest leefbare land voor LGBTQ+ personen. Er is in die 30 jaar al ontzettend veel veranderd.

Ik zie mijn verwarring in het genderdebat dan maar als randfenomeen. Ik ben vast een van de laatste verweerders. Wellicht vanuit een mentale beperking. Ik identificeer me als minus habens. In de hoop zo door inclusiviteitsdenkers omarmd te worden. Want dat is toch wat ze doen: sukkelaars en minderheidsgroepen alle kansen geven.

Vindt u deze blog wel wat hebben? Geef hem onderaan een hartje!

Delen op Facebook of X kan ook: klik op de knop linksonder en klaar.

Wilt u graag reageren? Dat kan beneden op deze pagina (opgelet: uw reactie is zichtbaar).

2025, 6 februari, Leuven (Martelarenplein, kunstwerk: K-Dolls) (België). Foto: Bart Cloots.

Kijk hier op YouTube modeontwerper Dylan Westerweel in een short (4') van VPRO Tegenlicht.

Herbeluister hier op VRT MAX het interview met Laura Smolders, organisator van de Dyke March (9', De wereld vandaag, 16 augustus 2025).