Met mij kan je lachen!

Joost Elli
9 dec
3 minuten om te lezen

Op een speeddate-event hadden ze het onzalige idee dat iedere mannelijke deelnemer zich een sticker met een eigenschap op de borst moest kleven, die het dichtst bij zijn persoonlijkheid lag. De keuze was beperkt: zacht, gevoelig, begripvol of humoristisch. Om voor de hand liggende redenen koos ik het laatste. “Elke vrouw wil een gevoelige man, totdat ze er een heeft,” leerde ik van Goedele Liekens. “Zo,” zeiden zo goed als alle dames, “jij gaat mij dus een mop vertellen!” Ik ging die avond alleen naar huis, met alle begrip. Lachen als premisse bestaat voor mij niet. Ik trapte in een val.

Nochtans wìllen mensen lachen. Het is, wanneer ik met veel gewichtigheid verkondig dat ik nog eens een toneelstuk of musical ga spelen, gegarandeerd de eerste vraag die ik krijg: is het om te lachen? “Dat weet ik eigenlijk niet,” antwoord ik dan. Want zodra iemand zegt dat ‘het grappig gaat zijn’ is de lol er al vanaf. Ik heb er een hekel aan op stap zijn met een groep die vindt dat er lol getrapt moet worden. Er komt altijd een bacchanaal van. Je ziet het ook in talkshows, als sidekicks zich in allerlei flauwe bochten wringen om toch maar de vrolijke noot te zijn. De getelefoneerde moppen in De Slimste Mens ter Wereld zijn tenenkrommend. De beste humor ontstaat spontaan. Dat staat haaks op het idee van ‘de boel opleuken’. Felix Heremans is daardoor met vlag en wimpel de geestigste deelnemer aan die quiz ooit. Hij was ad rem, veel meer dan die juryleden die over hun houdbaarheidsdatum heen zijn. Wie grappig 'doet', ìs niet grappig.

Ik probeer al lang niet meer de leukste thuis te zijn. Dat begon toen mijn partner helemaal klaar was met mijn mopjes. Invoelbaar, ik herkauw ze al dertig jaar. Daarna verzochten mijn dochters mij gewoon wat vaker mijn mond te houden. Ik zeik namelijk graag alles af, met veel taboewoorden. “Papa, zulke dingen kan je vandaag echt niet meer zeggen,” mopperden ze. “Je denkt je interessant te maken. Dat is niet zo.” Ik vind mezelf dan geweldig, maar toegegeven: te veel is te veel. Het werd cynisme. En dat is geen pretje.

En toch: niet met alles kunnen lachen is niet grappig. Deugneuzen lijden daaraan. De bloedernst is meelijwekkend. Hoe onprettig, altijd maar stront te rieken? Wat een lijden, als elke neger- of homomop problematisch wordt? Daar moét een wereld vol haat van komen … Overdreven ernst werkt averechts. Alleen maar zeuren gaat verloren in de ruis van het leven. Slechts wat eruit springt blijft: de kwinkslag, de shock. Dat heeft een naam: het Restorff-effect. Humor, ook scherpe, maakt samenleven juist mogelijk. “Lachen is de kortste afstand tussen twee mensen,” zei de muziekhumorist Victor Borge. Dat is gewoon kei-verbindend!

Wat grappig is en wat niet is natuurlijk persoonlijk. Ik praat erover mee: niemand wil mijn theatershow spelen. “Inside jokes en voorspelbaar.” Wellicht een omfloerste uitleg voor: niet inclusief genoeg, weinig woke, dat durven we niet. Of misschien gewoon flauw, boomermoppen, dat kan ook. Ik kan er maar beter eens bij grinniken. Dat is die betere wereld die bij jezelf begint: een beetje zelfrelativering en ironie voorkomt perfectionisme. Het breekt de spanning. Wie sneller kan lachen, vooral ook om zichzelf, blijft minder lang bij de pakken zitten. Humor heelt.

In Leuven is er de legende van Paep Thoon. De notoire grapjas, nota bene een natuurlijke zoon van de pastoor van de Sint-Pieterskerk (hahaha), werd in de 15e eeuw naar Luik verbannen wegens het feit dat hij het met zijn guitenstreken net iets te bruin had gebakken. Hij kreeg het verbod ooit nog één voet op Leuvense grond te zetten. De sloeber keerde terug met zijn schoenzolen vol met modder. Daarmee ging ‘technisch gezien’ niet in de fout. Tijdens zijn strafzitting kon de geamuseerde rechter hem geen ongelijk geven en liet hem vrij. Paep Thoon bleef tot aan zijn dood met alles en iedereen de draak steken. Hij kreeg er een standbeeld voor.

Vindt u deze blog wel wat hebben? Geef hem onderaan een hartje!

Delen op Facebook of X kan ook: klik op de knop linksonder en klaar.

Wilt u graag reageren? Dat kan beneden op deze pagina (opgelet: uw reactie is zichtbaar).