Ik wil het niet over partnergeweld hebben en daarbij mijn eigen misstap verloochenen: ik duwde ooit een vrouw omver. Ze had er dagenlang last van. Een ontaarde ruzie. Er is geen verschoning voor, ik ben Johan Derksen niet.
Ik dacht zoiets nooit te doen. Het zit niet in mij. Ik wijs niet naar die vrouw. Het overkwam me en daarna nooit meer. Ik zocht, geschrokken, hulp. Meestal loopt het andersom. En gaat de dader, al dan niet elders, gewoon door.
Ik ben geen schoft. Eén keer een vrouw porren maakt van mij geen woesteling. Voor de bevries- of vluchtreactie is begrip, de vechtrespons wordt meteen afgestraft. Nochtans zijn het gelijkaardige en onwillekeurige spierreacties, overlevingsmechanismen, reflexen door ons reptielenbrein aangestuurd. Aan het mensenbrein ermee om te gaan. Het is opletten, met dat stigma van de agressor. Misschien zet ik hiermee kwaad bloed. Toch, ook al deed ik het, ben ik geen partnergeweldpleger. Dat weiger ik van mezelf te zeggen. Op het gevaar af reacties te krijgen als: daar heb je er weer zo een. Verschoning en begrip zijn verschillende woorden. Ik vraag de optie te overwegen soms begrip op te brengen. En daarmee ben ik nog steeds geen Johan Derksen.
Ik vertel hierover met schroom. Ik ken niemand die zijn vrouw slaat. Nu en dan heb ik een vermoeden, of van een vrouw die het ondergaat. Andersom kan ook, dat merk ik alleen nooit op. Afgaande op de cijfers moeten in mijn omgeving nochtans wife-beaters zitten. Van die andere vorm van relatiegeweld ken ik er wel: de plegers van intiem terrorisme.
Aster Nzeyimana en Lize Feryn, dat haast gefotoshopte BV-paar, weet permanent van elkaar waar de ander is. Daarvoor hebben ze een app. Liefdesexperten zien die ‘automatisering van de relatie’ vaker: koppels appen elkaar, ook over heikele thema’s. Het een-op-een-gesprek schiet erbij in. Technologie die er een probleem bij creëert, een scheefgroeiing in onze communicatie, een teken des tijds doch zonder kwaad opzet. Heel anders wordt het als paren elkaar gaan tracken.
Ik ken zo’n stel, ex-collega’s, bij mij in het ziekenhuis. Ze werkten altijd op dezelfde tijdstippen en reden altijd samen. Eén keer lukte dat niet - overmacht door personeelstekort - en was de jonge vrouw ontredderd. De avondshift liep uit en ze maakte zich zorgen over de reactie van haar man. “Maar,” zei ze, “hij ziet dat ik nog op het werk ben.” Haar hele dienst en traject naar huis zou ze haar livelocatie met hem delen. Dat hadden ze, als overlevingsstrategie, ‘zo afgesproken’. Juister: dat had hij van haar geëist.
Met dat op het eerste zicht onschuldige delen van livelocaties is meer aan de hand. Daar zit de controleur, de bezitterige - veelal - man. Die zou net zo goed, wil hij het toch echt weten, je kan je afvragen waarom, kunnen bellen. Maar dat doet hij niet: hij checkt zijn app. Lize Feryn wil het zo niet gezegd hebben: “Als Aster de app niet meer wil gebruiken - het was zijn idee - sluiten we hem gewoon af,” sust ze. Asters idee.
Ik kamp met het verontrustende gevoel dat het intiem terrorisme in mijn omgeving toeneemt. Het is geen wetenschap, puur subjectief. Al wijst de hulplijn 1712 in dezelfde richting: die zag afgelopen jaar de helft van de meer dan tweeduizend meldingen gaan over emotioneel partnergeweld zoals beledigingen, vernederingen, intimidaties en bedreigingen. En ik heb zo mijn aanwijzingen.
Op feestjes zie ik drie soorten mensen: de zelfstandigen, het duo dat oprecht graag de dingen samendoet en het koppel waarvan zij niet zonder hem buitenkomt. De vierde en de vijfde soort zie je niet: hij of zij die vanwege geen zin afzegt met een smoes (jammer van de smoes) of omdat haar partner het niet wil. Drie en vijf zitten onder de knoet.
De vraag is wat zo’n man van de derde soort op zulke partijtjes zoekt. Hij vermaakt zich niet, praat nauwelijks mee want begrijpt van de gesprekken niks, is ongeïnteresseerd. Hij zit de avond uit. Het antwoord ligt voor de hand: hij controleert. Er valt niks anders te bedenken, hooguit is hij een alcoholist die een buitenkansje ziet op aanvaard bingen. Daar kap je dan beter ook maar mee. ‘Hij kan niet alleen zijn,’ is soms de vergoelijkende verklaring.
Bij de controlerende man komt er geen slag aan te pas. En precies daarin zit hem het venijn. Het is een pervers machtsspel dat onder de radar blijft. Hij fnuikt het zelfvertrouwen van zijn partner, haar zelfbeschikkingsrecht. Beetje bij beetje ontneemt hij haar familie en vrienden, haar kansen op verzet. Zo rest er alleen nog de relatie. Hij heeft alle touwtjes in handen. Bewijs het maar eens.
Een collega kwam half huilend op een fuif toe. Haar man lachte er niet om dat ze zich uitdoste. “Jij gaat toch maar naar een werkfeestje?” snauwde hij. Hij noemde haar nog net niet snol. Enkele jaren geleden, ik speelde een musical, verscheen een jonge vrouw vrijwel telkens met betraande ogen op de repetities: het was thuis altijd een gevecht opdat ze zou mògen komen. Ooit stuurde ik een inmiddels ex-collega weleens geestige berichtjes en - toegegeven - nu en dan suggestief. Dat kon ze hebben, ook dat leerde ik, de meeste vrouwen lusten best een schuine mop, het zijn hun mannen die er last mee hebben. Het was louter grappend. Op een dag vroeg ze daarmee op te houden: haar vriend maakte zich er erg boos om. “Hoe komt die dat dan te weten?” vroeg ik. “Gewoon, hij kijkt op mijn gsm.” Alsof het de normaalste zaak was. “Waarom,” vroeg ik haar, “kijkt die in jouw gsm behalve dan om je te controleren?” Daar stond ze nooit bij stil, zei ze. Of ze durfde het hem niet te verbieden.
Elk van de hier aangehaalde stellen zijn nog altijd samen.
Vind je deze blog wel wat? Geef hem onderaan een hartje! Delen op Facebook of Twitter kan ook: klik op de knop linksonder en klaar.
2022, 9 mei, Butsel (België). Foto: Kristof Bliki (talentvolleven.be). Model: Eva Vanderwaeren (georgiamarieblog.be, FB/IG: @georgiamarieblog/@georgia_marie_blog, georgiamarie.be).
Heb je vragen over geweld? Zoek je hulp voor jezelf of wil je iets melden? 1712.be.
Ben je minderjarig en heb je te maken met seksueel geweld, verwaarlozing of mishandeling? Kijk dan eens op nupraatikerover.be, dat is er speciaal voor jongeren. Ik verneem ook regelmatig goeie dingen over Awel (awel.be).
Lijd je zelf of iemand in je omgeving onder seksueel geweld? Dan kan je ook terecht op seksueelgeweld.be.