Onze levensverwachting blijft stijgen. Alleen verlengt de vruchtbare periode van een vrouw niet mee. Een vergetelheid. Of wil de natuur toch wat vertellen? Hoe dan ook hebben we nu voor het eerst met een generatie vrouwen te maken die langer in de post-menopauze zit dan ze vruchtbaar is. De vraag zou dus kunnen zijn waarom ze dan nog zo vroeg in hun leven aan kinderen moeten beginnen.
Ik ken een aantal kinderloze vrouwen. Sommigen bewust, anderen min of meer buiten hun wil om. “Het kwam er nooit van,” zeggen ze dan. Ze leggen er zich bij neer. Vrouwen van mijn generatie (de generatie X) hadden natuurlijk veel minder keuze. De mogelijkheden vandaag om aan een kind te raken zijn zo ongeveer legio. En ook het aantal manieren om de optie op een baby open te houden neemt toe. De kwestie is of potentiële wensmoeders daar gelukkiger van worden. Want meer keuzes hebben leidt niet zelden tot keuzestress.
Neem nu het invriezen van je eigen eicellen. Een Amerikaans vruchtbaarheidsspecialist ziet het zo: het eitje is het brood, de baarmoeder de oven. Lastig zwanger worden ligt bijna altijd aan oudbakken brood. Dat maakt het opslaan van kakelverse eitjes verdedigbaar. Je zou denken dat het rust brengt: “Goed, de vriezer in, en ik bak er eentje af wanneer het me past, als ik de wereld zag bijvoorbeeld, alles uit mijn carrière haalde, eindelijk weet wie ik ben.” Brood op de plank, in meerdere betekenissen, is niet langer een zorg.
In het Kinderwenscafé, een koffiekrans voor alleenstaande vrouwen met ongewenst klepperende eierstokken, klinkt het anders. Met name zij die een tweede inmaak overwegen zitten met een ei in de broek: of slechts één lot hun potentiële voortplantingsdrift wel voldoende veiligstelt. Ze hebben het over een gevoel van opluchting bij de eerste keer dat snel wegebde: er kwamen alleen maar vragen bij.
Die kaart van het onzekerheidskapitalisme trekt de vruchtbaarheidsindustrie al te graag: aan de aangeprate anticipatieangst van steeds jongere vrouwen verdient ze grof geld. Na Amerika staan wellicht ook bij ons binnenkort de eerste vruchtbaarheidsbusjes in de stad: daarin meet een acquisiteur à la minute ‘de scheppende kracht’ van passerende chicks. “Wauw, zò piekvruchtbaar word je nooit meer!,” juicht ze dan. Besluit: als de bliksem invriezen, die eieren. Bus gemist? Geen probleem: vergeet Upperdare-feestjes, ‘There are no parties like egg freezing parties’. Of kijk eens op eggwhsiperer.com.
Maar het moet toch beter kunnen dan die barbarij. En dus komt de Britse IVF-specialist professor Simon Fishel met een briljant en bovendien pijnloos alternatief: de menopauze met een jaartje of twintig uitstellen. Het is een mirakel: een vrouw wordt geboren met in het eierstokweefsel zo’n twee miljoen onrijpe eitjes, zelfs voor de meest ambitieuze moeder teveel. In de vruchtbare periode neemt de dokter een stukje weefsel weg, knipt het in stukjes en vriest het in. Vanaf het moment dat de hormonenwinkel dreigt te sluiten plaatst hij zo’n flapje weer terug, ergens te lijf, maakt niet uit. De productie van de nodige hormonen hervat en de zaak maakt een doorstart: je bent weer tot je zeventigste of zo vruchtbaar. Een nieuwe markt in het gat!
De meeste kinderen worden nog steeds spontaan verwekt. Heel wat ingevroren eitjes worden daardoor niet gebruikt. Niet erg: die moeders zijn dan wel 2500 à 3000 euro per punctie lichter, voor de foef, uiteindelijk kent zelfbeschikkingsrecht geen prijs.
Eicelinvriezen en eicelbanken bieden soms ongetwijfeld nieuwe goede oplossingen en hoop. Alleen voeden ze het waanidee van het recht op een kind en is angst een slechte raadgever. Gaat het alleen daarom laten we de dingen misschien toch maar beter op hun beloop. Zelfs de zeer vooruitstrevende Nederlandse vruchtbaarheidsarts Marieke Schoonenberg volgt dat, in de documentaire Dilemma’s van dokters, over alle mogelijke wensoudercombinaties die ze probeert te realiseren: “Er bestaat geen ‘recht op een kind’. ‘Recht’ heb je op een gesprek, begrip, opvang … Maar uiteindelijk beslist toch de natuur.” De programmamakers voegen daar een twijfelachtige conclusie aan toe: “De mens blijft zijn grenzen verleggen en verkennen. En al die kinderen, met al die gevarieerde ontstaansgeschiedenissen, zij zullen de wegwijzers zijn in het woud van nieuwe mogelijkheden en dilemma’s.” Of, sta me toe, hoe je 'het kind van de rekening’ ook positief uit kan leggen.
Vind je deze blog wel wat hebben? Geef hem onderaan een hartje! Delen op Facebook of Twitter kan ook: klik op de knop linksonder en klaar.
2022, 25 juni, Herent (België). Foto: Bart Cloots.
De driedelige documentaire Dilemma's van dokters kijk je hier gratis op NPO Start.
Meer over de fameuze Dr Aimee™, The Egg Whisperer op eggwhisperer.com. Ook voor uw Egg Freezing Party™.
* Naar de gelijknamige VPRO-podcast: je luistert hem onder meer gratis op vpro.nl.